Το ταξίδι του εφήβου προς την αυτονομία

«Συλλογιζόμουν τον τελευταίο καιρό και με απασχόλησε η δυσκολία σου να με αποχωριστείς. Αναφέρθηκες σε αυτό πριν μέρες και μου είπες: «Ξέρεις μαμά, δε μπορώ να απομακρυνθώ από σένα!».

Εγώ σκεφτόμουν πως ήταν μια δική σου δυσκολία και πως εγώ, αντίθετα, δεν είχα πρόβλημα να σε αποχωριστώ, και όσο το σκεφτόμουν, τόσο πιο πολύ δυσκολευόμουν να βρω καταστάσεις στις οποίες σε κρατούσα, αντί να σε αφήσω ελεύθερη… Θυμήθηκα τουλάχιστον δύο περιπτώσεις στις οποίες σε εμπόδισα, αντί να σε αφήσω να φύγεις. Θυμάσαι τις πρώτες μέρες στον παιδικό; Θυμάμαι όταν κραύγαζες και η δασκάλα σου σε απομάκρυνε με τη βία από την αγκαλιά μου. Θα ήθελα να τη στραγγαλίσω! Θα ήθελα να είχα λίγο περισσότερο χρόνο για να σε χαιρετήσω, για να προετοιμαστώ στην ιδέα πως εσύ θα μένεις εκεί και εγώ θα πηγαίνω στη δουλειά. Ένιωθα πως κάτι μέσα μου τσακιζόταν… Μια άλλη περίπτωση στην οποία συνέχιζα να σε κρατώ ήταν όταν, πάντα από τη δασκάλα σου, ήθελα να έχεις μια «ιδιαίτερη αντιμετώπιση» και να σου επιτρέπεται να πηγαίνεις στο μπάνιο όταν θέλεις, αντί να απαιτούν από σένα να υπακούς τους κανόνες, όπως όλα τα άλλα παιδιά. Δεν καταλάβαινα γιατί δε σου επέτρεπε να πας όταν το ζητούσες και θύμωνα μαζί της συμπεριφερόμενη σαν μια μαμά που θέλει συνεχώς να προστατεύει το παιδί της από όλα και από όλους. Κάποιες φορές θα έπρεπε να μένω λίγο περισσότερο στην άκρη…» (απόσπασμα από το βιβλίο της Marcoli, 2013).

Πρόκειται για την επιστολή μιας νεαρής μητέρας στην κόρη της που ετοιμάζεται να γυρίσει σελίδα και από την παιδικότητα να περάσει στην ενηλικίωση.

Η σχέση μεταξύ γονέα και παιδιού είναι μια από τις πιο σημαντικές και συναισθηματικά φορτισμένες σχέσεις που μπορούμε να έχουμε στη ζωή μας. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, οι γονείς έρχονται αντιμέτωποι με την πρόκληση να γίνουν συνοδοιπόροι στην πορεία τους προς την ανεξαρτησία. Αυτή η διαδικασία, η οποία αποτελεί ουσιαστικά διαδικασία αποχωρισμού, μπορεί να είναι ταυτόχρονα συναρπαστική και δύσκολη.

Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, τα παιδιά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους γονείς τους. Οι γονείς είναι οι φροντιστές, οι καθοδηγητές και οι προστάτες τους. Όσο μεγαλώνουν και εξελίσσονται, είναι φυσικό να αρχίσουν να αναζητούν την αυτονομία τους. Αυτή η μετάβαση από την εξάρτηση στην ανεξαρτησία μπορεί να είναι συναισθηματικά φορτισμένη τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς.

Για τα παιδιά, ο αποχωρισμός συχνά σημαίνει νέες ευκαιρίες και εμπειρίες. Μπορεί να αφορά την αρχή του πηγαίνει στον παιδικό σταθμό, τη μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο, ή ακόμα και τον πρώτο αποχωρισμό για το πανεπιστήμιο. Καθώς τα παιδιά αναζητούν την ανεξαρτησία τους, αναπτύσσουν νέες δεξιότητες και αυξάνουν την αυτοπεποίθησή τους. Αυτή είναι μια φυσιολογική και υγιής εξέλιξη, αλλά μπορεί να προκαλέσει ανησυχία και αντιφατικά συναισθήματα στους γονείς.

Για τους γονείς, ο αποχωρισμός μπορεί να είναι μια διαδικασία ανατροφοδότησης του ρόλου τους. Όσο τα παιδιά αποκτούν ανεξαρτησία, οι γονείς πρέπει να προσαρμόζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και τον ρόλο τους. Αυτό μπορεί να συνοδεύεται από ανάμεικτα συναισθήματα, όπως χαρά και υπερηφάνεια για την ανεξαρτησία του παιδιού και ταυτόχρονα άγχος και ανησυχία για την ασφάλειά του.

Φαίνεται λοιπόν ότι το ταξίδι προς την αυτονομία του εφήβου φέρνει στην επιφάνεια πολλά συναισθήματα και δοκιμάζει τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια. Αυτό που χρειάζεται σε αυτή τη φάση είναι η ανοιχτή και ειλικρινής επικοινωνία.

Παρακάτω ακολουθούν ορισμένες προτάσεις για την ενθάρρυνση μιας όμορφης σχέσης μεταξύ γονέα και εφήβου κατά τη διαδικασία ενηλικίωσης.

● Παραχωρείστε στο έφηβο παιδί τον χώρο που χρειάζεται για να αναπτυχθεί, δίνοντάς του την ευκαιρία να ανακαλύψει τον κόσμο μόνο του, να πειραματιστεί και να κάνει λάθη.

● Ενδυναμώστε την αυτοπεποίθησή του και ενθαρρύνετέ το να παίρνει πρωτοβουλίες και να είναι ανεξάρτητο. Εκφράστε την πίστη σας στις δυνατότητές του και επιβραβεύστε το για την προσπάθεια και το θάρρος του.

● Διατηρήστε το κανάλι επικοινωνίας ανοιχτό: Συζητήστε με το παιδί σας για τις ανησυχίες του και εκφράστε του τις δικές σας. Η επικοινωνία είναι κλειδί για την καλή σχέση.

● Επαναπροσδιορίστε τη σχέση: Ο αποχωρισμός δεν σημαίνει το τέλος της σχέσης. Είναι η αρχή μιας νέας φάσης στη σχέση γονέα-παιδιού, η οποία μπορεί να είναι όμορφη και δημιουργική.

Συνοψίζοντας, ο αποχωρισμός είναι μια φυσιολογική και αναπόφευκτη διαδικασία στη σχέση γονέα-παιδιού. Ενώ μπορεί να είναι συναισθηματικά φορτισμένος, μπορεί επίσης να σηματοδοτεί μια ευκαιρία για ανάπτυξη και ανεξαρτησία τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. Ας φροντίσουμε ώστε με την κατάλληλη υποστήριξη και επικοινωνία, αυτή η μετάβαση να είναι μια θετική και γόνιμη εμπειρία για όλους.